Bá Trạng
/肉粽/
Hay còn được quen gọi là bánh ú, là loại bánh truyền thống của người Hoa thường thấy trong dịp lễ tết Đoan Ngọ (mồng năm tháng năm)
Bá trạng /Ba Zhang/ là phát âm của người Tiều, có nghĩa là bánh ú. Còn với người Quảng thì được phát âm là /Mòn Chủng/. Bởi vậy đó cũng là một lý do khiến bánh bá trạng (bánh ú) có nhiều loại bánh khác nhau theo từng tộc người. Như mấy hôm nay ghé lò bánh día Diều, tui đã có dịp diện kiến bánh bá trạng Quảng Đông và bánh bá trạng Phúc Kiến, ngoài ra còn có các loại bánh của Triều Châu, Hải Nam…
Ngày bé, cứ mỗi lần thấy mẹ mua nhúm lá là lạ treo trước cửa, cúng ông bà một cặp bánh Bá Trạng cùng với bánh ít lá tro, mua mấy bịch cơm rượu, là biết Tết Đoan Ngọ đang đến gần. Cứ mong nhanh nhanh đến ngày, để mẹ đem bánh xuống, xẻ ra cho cả nhà cùng ăn.
Mỗi mùa tết Đoan Ngọ gần đến, các lò bánh lâu đời ở khu Chợ Lớn lúc nào cũng nhộn nhịp để chuẩn bị cho những mẻ bánh cực kì lớn. Có một điều rất bất ngờ là dẫu cho những lò bánh có uy tín rất lâu đời và mỗi năm đều ra lò rất nhiều loại bánh ngon, nhưng cứ đến hằng năm trước nửa tháng lễ Đoan Ngọ, họ sẽ làm mẫu bánh trước để khách đến ăn thử, nếu giữ đúng hương vị và ngon thì mới nhận đặt bánh. Điều này khiến tui thiệt sự bất ngờ và phải công nhận là người Hoa họ cực kì kỹ tính và nghiêm túc trong những lễ nghi truyền thống.
Bình thường, khách sẽ đặt ít nhất là một xâu bánh bá trạng, một xâu là năm cặp (mười cái), bởi lẽ đặt năm cặp vì thường sẽ thờ cúng năm vị ở nhà. Còn có nhiều khách sẽ đặt nhiều hơn để tặng khách quý và nhân viên của mình vì người Hoa làm kinh doanh buôn bán rất nhiều. Hôm trước ghé lò bánh của día Diều, día quý lắm nên mới chịu bán lẻ cho tui mấy cái, chớ mấy ngày này, từ mồng hai tới mồng năm là día không nhận bán lẻ mà chỉ tập trung vào đơn hàng khách đặt, mỗi ngày tới mấy ngàn cái.
Nghĩ lại tui cũng lì, haha hông quen hông biết chi chạy ngang qua thấy lò bánh día Diều rộn ràng quá cái đánh liều ghé tới, năn nỉ mua bánh rồi xin đứng lại tìm hiểu, ghi hình luôn, ai ngờ cả nhà día niềm nở chào đón quá chừng, tui ghé hôm tối mồng ba xong phải hứa với cả nhà sớm mai mồng bốn ghé lại tiếp để ngó được hết mớ công đoạn gói bánh.
Những ngày này, các día thân quen của lò sẽ tranh thủ nghỉ công việc chính của mình ở ngoài chợ ngoài xá để tập trung gói cả ngày, vì gói bánh cũng cần có cái duyên với cả tay nghề cao mới đảm bảo được chất lượng và hình hài đẹp. Sau khi chỉn chu phần bánh xong sẽ đem vô nồi luộc tầm 6-7 tiếng, phải canh chính xác giờ giấc để châm nước liên tục. Sau khi bánh chín thì sẽ vớt ra, điều bắt buộc là phải treo bánh lên cho ráo nước, hôm bữa ngồi ở lò được thấy cảnh tượng từng mẻ bánh lấy ra xong treo đầy khắp nhà nhìn thích lắm, kiểu làm cho cảm giác lễ tết thực sự luôn.
À, hôm bữa cũng nhờ ngồi lì ở lò mà tui mới biết thêm một bí quyết là ăn bánh bá trạng phải ăn với đường mới ngon, đó giờ tui toàn chế nước tương vô nên vị sẽ bị mặn không cảm đúng vị của bánh được. Hehe, mà hôm bữa là được mấy día ngồi làm bánh tặng bánh, khui bánh ra rồi đi rưới đường bắt tui ăn cho bằng được, trời ơi bởi cái đứa lỡ “đam mê” thương người, quý Sài Gòn như tui mà gặp mớ chuyện nhỏ xíu dễ thương này cứ nhớ quài, mấy día hôm đó cứ kêu tui lại ngồi bên xong vừa ngồi làm, vừa tả bánh rồi nói đủ thứ trên trời dưới đất, vui quá trời quá đất. Día còn kêu sau mồng năm là cả lò tụ họp lại dọn dẹp rồi ăn tiệc lớn, còn rủ kêu tui qua đi día nhường luôn phần ăn bự của día cho tui luôn haha. Lúc về, mọi người trong lò ai cũng niềm nở chào hỏi, cứ chắc nịch kêu hẹn lại dịp này năm sau phải đến nữa, haha nghe cái thương chi mà thương luôn.
À, còn vị bánh chi tiết thì tui hổng có tả kĩ được, tui hổng có sành nên chỉ nêu cảm nhận sợ là sau khi được chỉ ăn đúng điệu với đường thì thích cực kì, phải nói là ngon hơn bánh chưng nhiều lần vì bá trạng khi nấu chín nếp sẽ tơi chứ không dính đặc nén như bánh chưng, thêm nữa phần nhân bánh đa dạng phong phú đủ vị mặn ngọt nên ăn rất chi là thích, mà một cái bự lắm nên phải rủ người ăn chung hen, với cả khi ăn nhớ chuẩn bị ly coca bên cạnh cho đúng điệu, mấy día bày tui đó, haha.
Hết, dị đó, kết thúc dăm chuyện về phong vị bá trạng, mong sẽ gửi đến mọi người thêm chút không khí vị tết Đoan Ngọ, biết thêm ít nhiều về những nét văn hoá truyền thống giản dị, thiệt đẹp. Một vài thông tin ở trên về nguồn gốc và hình thức cúng bánh tui có tham khảo một chút kiến thức trên mạng, một chút được mấy có, mấy día truyền đạt, nên lỡ có cái nào chưa đúng hoặc còn thiếu, mong mọi người có thể bổ sung hen,
Cảm ơn mọi người đã đọc một cái bài thiệt thiệt dài, thôi nghỉ tay nghỉ mắt xíu, đi ăn cái tết mồng năm tháng năm nào.
Search